بعد از یک سال آزمایش های گسترده بر روی نمونه هوای مریخ و تجزیه و تحلیل آن توسط ابزارهای کاوشگر «کنجکاوی»، اکنون دانشمندان به این نتیجه رسیده اند که گاز متان در سیاره ی مریخ وجود ندارد. وجود متان نشانه ای کلیدی از انجام فعالیت های زیستی است. با این کشف جدید، فرضیه های مبتنی بر وجود حیات در سطح این سیاره، بیش از پیش زیر سوال قرار گرفتند. اما بر خلاف تصور بسیاری هنوز هم جای امیدواری وجود دارد.

متان به عنوان ساده ترین هیدروکربن، به وفور در منظومه ی شمسی یافت می شود; در واقع بخش بزرگی از جو سیاره های گازی شامل مشتری، زحل، اورانوس و نپتون از متان تشکیل شده است. در سیاره ی زمین نیز باکتری ها و برخی ارگانیسم های دیگر مقدار قابل توجهی متان تولید می کنند. طبق یکی از اصول ابتدایی علم زیست شناسی حضور گاز متان می تواند نشان دهنده ی وجود نوعی حیات باشد، اگر چه احتمال تولید آن توسط منابع دیگری غیر از موجودات زنده هم وجود دارد.

خبر عدم تشخیص وجود متان در حالی اعلام شده است که طبق اظهارات ناسا، ابزارهای این کاوشگر توانایی تشخیص غلظت متان با نسبت 1.3 در یک میلیارد را دارند! البته پیش از این کشف جدید، دانشمندان بر اساس اطلاعات بدست آمده از تلسکوپ های زمینی و داده های ارسالی از فضاپیماهایی که در مدار مریخ در حال گردش بودند، وجود غلظت 45 در یک میلیارد را محتمل می دانستند.

مریخ نورد «کنجکاوی» مجهز به طیف سنج لیزری قابل تنظیم است که در بخش SAM (مخفف آنالیز نمونه ها در مریخ) قرار دارد. SAM بزرگ ترین بخش از تجهیزات علمی 10 گانه ی این کاوشگر به شمار می رود. طیف سنج لیزری نمونه ای از جو مریخ را جمع آوری و متراکم کرده ، سپس نمونه ی مورد آزمایش را در مسیر تابش و بازتابش ناشی از لیزر مادون قرمز و مجموعه ی از آینه ها قرار می دهد. با توجه میزان جذب اشعه توسط گازهای موجود در نمونه، امکان اندازه گیری غلظت هر یک از آن ها وجود خواهد داشت. کنجکاوی از ماه اکتبر سال گذشته تا ماه ژوئن امسال، مجموعا 6 مرتبه آزمایش هایی را برای بررسی وجود متان انجام داد که البته نتیجه ی آن ناامیدکننده بود.

«کریس وبستر» - عضوی در آزمایشگاه پیشرانه جت ناسا – در این رابطه اظهار می کند:

پیدا کردن متان در مریخ می توانست بسیار مهیج باشد اما اندازه گیری های ما بسیار قابل اطمینان هستند. با این حال ما به هدفمان که پیشرفت در علم بود دست یافتیم. از فصل بهار تا اواخر تابستان ما مکررا نمونه هایی از جو سیاره را تجزیه و تحلیل کردیم اما اثری از متان دیده نشد.

این کشف به غیر از تایید تلویحی عدم وجود حیات بر روی مریخ ، نشان داد که منابع متان موجود در این سیاره ی سرخ نیز بسیار ناچیز هستند. با توجه به حساسیت بسیار بالای طیف سنج لیزری این کاوشگر، برآورد شده است که میزان تولید گاز متان در مریخ کمتر از 20 تن در سال است. جالب است بدانید که 200 راس دام در سیاره ی زمین، در عرض یک سال 20 تن متان تولید می کنند.

Sushil Atreya – یکی از محققان دانشگاه میشیگان – می گوید:

متان موجود در جو مریخ به یک باره ناپدید نشده است. گاز متان ماندگاری قابل توجهی دارد و میتواند صدها سال در جو مریخ دوام بیاورد. با توجه به این واقعیت و اندازه گیری های انجام شده به این نتیجه رسیده ایم که از منظر زیست شناسی و زمین شناسی، هیچ منبع و مکانیزمی برای تولید متان و انتشار آن در جو این سیاره وجود ندارد. حتی وجود مکانیزم هایی که منشا خارجی دارند و منجر به تولید متان شوند - مانند فرسایش ارگانیک هایی که ممکن است توسط شهاب سنگ ها آورده شده باشند و یا حتی ذره هایی که از فضای بین سیاره ای وارد جو مریخ شده اند - نیز بسیار بعید است.

با این حال این کشف به این معنی نیست که جستجوی حیات در سیاره ی سرخ به پایان رسیده باشد. طبق گفته ی دکتر «مایکل میر» - سرپرست گروه دانشمندان در بخش اکتشاف مریخ ناسا :

نتیجه ی این اکتشاف مهم به ما کمک خواهد کرد تا کوشش هایمان در راستای کشف حیات در مریخ، هدفمندتر انجام شوند. با این کشف امیدها برای یافتن میکروب هایی که متان تولید می کنند، کم شدند اما باید در نظر داشته باشیم این فقط یک نوع خاص از چرخه ی زیستی میکروب ها است. میکروب هایی در جهان وجود دارند که فعالیت زیستی آن ها بدون تولید متان صورت می گیرد.